Puno en het Titicacameer
Het Titicacameer
Het Titicacameer staat bekend als het hoogst bevaarbare meer ter wereld. Het meer van ruim 8.372 km2 ligt deels in Peru en deels in Bolivia op een hoogte van 3812 meter. Het Titicacameer is de geboorteplaats van antieke culturen als de Tiwanaku, wiens belangrijkste stad met dezelfde naam net over de grens met Bolivia ligt. Volgens de legendes verrezen de eerste Inca, Manco Capac, zoon van de Zon, en zijn zuster-vrouw Mama Occlo vanuit het meer om de grootste cultuur die pre-Colombiaans Zuid-Amerika gekend heeft, te stichten.
Het meer is eveneens de plek waar vele tradities zoals nergens anders hebben overleefd. Quechua of Aymara is er nog steeds de voertaal en met een beetje geluk bent u getuige van één van de vele festiviteiten met traditionele dans en muziek.
Puno, uitvalsbasis voor tours naar het Titicacameer
De stad Puno is misschien niet de meest aantrekkelijke stad van Peru, en is vooral bekend geworden als uitvalsbasis voor een bezoek aan de drijvende eilanden van de “Uros” en de iets verder gelegen eilanden Amantaní en Taquile. Puno staat daarnaast bekend als de culturele hoofdstad van Peru, niet alleen vanwege de onderscheidende Andescultuur van de hoogland-indianen, maar ook vanwege het Candelaria-festival dat hier elk jaar in februari op grootse wijze wordt gevierd.
Het Candelaria festival
Dit aan carnaval verwante festival is een kleurrijk spektakel van dans en muziek dat jaarlijks duizenden bezoekers trekt. De prachtige kostuums en artistieke maskers worden met de hand vervaardigd, en vereist vakmanschap. De dansen zijn deels gebaseerd op belangrijke historische gebeurtenissen, en deels een expressie van de eigen culturele identiteit. De bekendste dansen van de altiplano zijn de Morenada, Diablada, Tinkus en de opzwepende en energieke Caporales. Deelname aan de belangrijkste parades van dit religieuze en culturele festival is een eer en levert de betrokkenen en hun familie ook de nodige aanzien op. Net als in de katholieke delen van de lage landen gaat hand in hand met het nuttigen van grote hoeveelheden bier!
De Uros-eilanden
Puno is vooral bekend geworden als uitvalsbasis voor een bezoek aan de drijvende eilanden van de Uros. Deze eilanden van totora-riet liggen op 25 minuten varen van Puno. Een bezoek aan Uros is een zeer toeristische ervaring, die niet door iedereen gewaardeerd wordt. Bedenk echter dat het toerisme helpt in het behoud van deze speciale cultuur, die anders allang verloren zou zijn gegaan. Een deel van de Uros woont, werkt of studeert tegenwoordig in Puno, maar een ander belangrijk deel van de bevolking woont nog altijd op de eilanden, grotendeels op gelijke wijze zoals hun voorouders dat al deden. Het leven is slechts ten dele zelfvoorzienend met opbrengsten uit de visvangst, jacht (op vogels), en producten vervaardigd van het totora-riet. Toerisme zorgt voor extra inkomsten waarmee materiële zaken als zonnepanelen, en TV´s mee gekocht worden, voorzieningen die het harde bestaan op de eilanden wat verlicht hebben. Ondanks de negatieve effecten van het grootschalige toerisme, is een bezoek aan de eilanden nog altijd een leuke en interessante ervaring.
Sillustani
Een andere interessante bestemming nabij Puno is Sillustani. Op een landtong met een fantastisch zicht op het er omheen gelegen Umayo-meer rijzen majestueuze graftorens op. De Colla’s, hun rivalen van de Lupaca-stam, en later de Inca’s begroeven hun adel in deze cilindervormige torens, waarvan de hoogste bijna 12 meter telt. Hele families werden door een klein poortje op het Oosten (daar komt immers de zon op) naar hun laatste rustplek gedragen. Bij zich hadden ze voedsel en werktuigen, nodig voor na hun wedergeboorte. Vandaar ook, dat de mummies altijd in een foetushouding geplaatst werden. Lees verder: Tour naar de graftorens van Sillustani.
Amantaní en Taquile
Als u enkel de Uros Eilanden bezoekt komt u niet op het open deel van het Titicacameer. Puno ligt aan een immense baai, die als het ware door de schiereilanden Llachón (capa chica) en Luquina Chico wordt omarmd. Het open gedeelte van het Titicacameer ligt op twee uur varen van Puno.
Hier liggen de eilanden Taquile en Amantaní, twee prachtige bergachtige eilanden die al lang voor de komst van de Spanjaarden werden bewoond, getuige ook de pre-Inca ruines op beide eilanden. De landschappen met de haast eindeloze blauwe watervlakte zijn betoverend, zeker op zonnige dagen. Op heldere dagen kunt u de besneeuwde bergpieken van de Cordillera Real in Bolivia zien liggen. Het meer is bijzonder fotogeniek, dankzij de bijna bovennatuurlijke lichtval op het meer, de soms onheilspellende wolkenluchten en het contrast tussen de diepblauwe kleur van het meer en de rest van het landschap.
Beide eilanden hebben door hun geïsoleerde ligging een sterke eigen culture identiteit ontwikkeld. De bevolking gaat er nog veelvuldig gekleed in traditionele klederdracht. De gemeenschap is bijzonder hecht, en het individu van ondergeschikt belang. De inwoners zijn er bescheiden en lijken er bijna te fluisteren. Beslissingen worden genomen door een raad van wijze mannen, een raad die elk jaar van samenstelling verandert. Net als het openbaar bestuur wordt ook het toerisme hier volgens het rotatie-principe georganiseerd. De eilandbewoners zijn er wonderlijk genoeg in geslaagd om controle te houden over het toerisme. Op een enkele uitzondering na worden investeringen door mensen of partijen van buitenaf niet geaccepteerd.
Taquile is een klein langgerekt bergachtig eiland van 6 km lang en 1 km breed. Sinds de jaren 70 geldt Taquile als een voorbeeld van community-based toerisme. Zelfs de prijzen van het prachtige geweven of gebreide handwerk worden hier op collectieve wijze bepaald. Er wordt niet alleen gebreid en geweven voor de verkoop, maar in eerste plaats vooral ook voor eigen gebruik. Vanaf het achtste levensjaar leren jongens breien, vrouwen spinnen en/of hebben zich gespecialiseerd in weeftechnieken. Aan de hand van de mutsen en andere versieringen kunt u iemands sociale status aflezen. Het eiland biedt daarnaast mooie wandelmogelijkheden, met prachtige vergezichten over het Titicacameer. Op het minder bezochte zuidelijke deel van het eiland bevindt zich een prachtig zandstrand, waar u heerlijk kunt pootjebaden of zelfs een duik kan wagen.
Amantaní is na het Isla del Sol het grootste eiland in het Titicacameer, en telt een zestal kleine verspreid liggende gemeenschappen. Op het eiland wordt gewerkt met een rotatiesysteem, waarbij de toeristen evenredig over de deelnemende gastfamilies worden verdeeld. Het toerisme heeft een behoorlijke impact op het leven en de cultuur, maar die is lang niet alleen negatief. Het zorgt voor extra inkomsten, versterking van de culturele identiteit en indirect ook voor het behoud van een de jeugd, die er dankzij het toerisme een toekomstperspectief heeft.
Op Amantaní zijn slechts kleine buurtwinkels te vinden voor de aankoop van elementaire levensmiddelen en enkele “exotische” versproducten. Het zal gewaardeerd worden als u een klein cadeau voor uw gastfamilie meeneemt, met zaken die op de eilanden minder goed te verkrijgen zijn, zoals fruit, schoolbenodigdheden of een klein aandenken uit uw eigen land.
De bevolking leeft er van de landbouw, visserij, textiel of diensten. De meeste families beschikken over wat vee, en een paar verspreid liggende akkers. De kleine akkers worden bewerkt met eenvoudige werktuigen en lastdieren. Er wonen vaak meerdere generaties onder één dak. Elektriciteit en stromend water zijn er slechts in beperkte mate. Steeds meer huishoudens beschikken over zonnepanelen, en hebben gezorgd voor iets meer “luxe”, zoals elektrisch licht, en de introductie van kleine elektrische apparaten, maar er zijn nog altijd families die voor hun energiebehoefte afhankelijk zijn van kaarsen, olielampen en boven een houtvuurtje koken. Het voelt bijna als een reis terug in de tijd.
Op de eilanden heerst een vreedzame rust, waarbij de stilte onderbroken wordt door blatende schapen of een balkende ezel. Op de aankomende en vertrekkende toeristenboten is er geen gemotoriseerd verkeer op het eiland. De lucht is er dan ook bijzonder schoon en ´s nachts kunt u genieten van een prachtige sterrenhemel. De zonsondergang vanaf het dak van het eiland (4200 meter) is een attractie op zich. Dit is ook de perfecte plaats om u even af te zonderen en de rust en schoonheid van het meer te ervaren.
Llachón en Luquina, twee afgelegen schiereilanden, een alternatief voor Amantaní
In navolging van Taquile en Amantaní hebben ook andere gemeenschappen zich opengesteld voor het toerisme, zoals op Llachón en Luquina Chico. Ook al zijn dit geen echte eilanden, door de slechte bereikbaarheid leven de lokale gemeenschappen er op een haast identieke wijze. Op Llachón wordt Quechua gesproken, terwijl in Luquina Aymara de voertaal is. Deze plaatsen worden niet aangedaan door groepstours, waardoor het hier een stuk rustiger en ook wat authentieker aanvoelt. U kunt hier rekenen op een gastvrij onthaal, en in de regel is er hier meer interactie met de gastgezinnen dan op Amantaní. De gastverblijven zijn er daarnaast ook vaak iets comfortabeler dan op Amantaní.
Dat is ook de reden dat wij veel van onze klanten adviseren om voor een privétour te kiezen met verblijf op Luquina of Llachón. Een bezoek met overnachting aan Luquina of Llachón is goed te combineren met een bezoeken aan Taquile en de wat meer geïsoleerde Uros-Titino of Uros-Ccapi rieteilanden. Zeker als u met vier of meer personen reist en de meerprijs voor een privétour meevalt, is dit een interessante optie.
Een dagtour of een tweedaagse tour met overnachting bij een lokale familie?
Er zijn verschillende tours naar het Titicacameer mogelijk, waarbij de groepstours helaas vrij toeristisch zijn en dezelfde route volgen. Taquile en Amantaní zijn zeer complementair aan elkaar. Zo zijn er geen dagtours naar Amantaní, maar wel naar Taquile. Amantaní kan enkel bezocht worden met een tweedaagse groepsexcursie of in privéservice, waarbij u overnacht bij één van de gastgezinnen, die ook voor uw koken. In Taquile daarentegen vindt u minder gastverblijven, en worden er inkomsten gegenereerd uit de verkoop van hoogwaardige textiel en de lunches die hier geserveerd worden in één van de vele familierestaurants.
De meeste mensen trekken één of twee dagen voor het Titicacameer uit. Of een overnachting de moeite waard is, zal afhangen van uw interesse in het ervaren van een andere cultuur en uw aanpassingsvermogen. Echter, niet iedereen voelt zich op zijn gemak bij een verblijf bij een gastgezin, vanwege de grote culturele verschillen, de taalbarrière of uit angst voor een wat opgedrongen ervaring. Bedenk echter dat de families veel ervaring hebben met het hosten van buitenlandse gasten en oog hebben voor uw behoefte aan privacy. Uiteraard kunt u ook voor een wat vluchtigere kennismaking kiezen. Via een dagtour ervaart u de schoonheid van de eilanden, leert u over de cultuur en de tradities, maar slaapt u aan het eind van de dag gewoon weer in een comfortabel hotelbed in Puno.
Tours
- De drijvende Uros-eilanden (halve dag)
- De enigmatische graftorens van Sillustani (halve dag)
- Dagtour naar Uros en Taquile
- Dagtour naar Uros, Taquile en Llachón met traditionele Pachamanca-lunch
- Dagtour naar Llachón met een optionele kajaktocht (privétour)
- Tweedaagse groepstour Uros, Amantaní en Taquile, met overnachting bij gastgezin op Amantaní
- Tweedaagse privétour: Uros, Taquile en Llachón, met overnachting bij gastgezin op Llachón
- Tweedaagse privétour met gedeeld vervoer: Uros, Taquile en Luquina, met overnachting bij gastgezin op Luquina
